Derbyniodd yr artist Catrin Menai brosiect preswyliad TI.M.E (Tlysau Mynydd Eryri), wedi’i leoli yn Eryri gyda Plantlife.
Nod y preswyliad hwn oedd tynnu sylw at rywogaethau alpaidd fel trysorau enigmatig ac archwilio’r berthynas rhwng y mynyddoedd, eu rhywogaethau, a’r cymunedau amrywiol sy’n byw ynddynt neu o’u cwmpas.
Canolbwyntiodd yn benodol ar bobl ifanc, pobl o’r gymuned LHDTCRhA+, a’r rhai sy’n gweithio yn ac yn ymweld ag Ysbyty Gwynedd, prif ysbyty Bangor, i archwilio sut y gall mynediad i’r amgylchedd mynyddig, neu ddiffyg mynediad iddo, effeithio ar iechyd corfforol a meddyliol.
Mae 'There Are Some Beetles' (2025) yn ffilm dan arweiniad proses sy'n olino cyfres o ohebiaethau— gyda mynydd, gyda'r rhai sy'n byw yn ei orbit, a gyda'r planhigion alpaidd prin a'r infertebratau sy'n aml yn anweladwy, dan fygythiad diffoddant.
Yn ei gilydd, mae'r rhannau hyn yn dod at ei gilydd i greu teimlad o gyfanrwydd, teimlad o amser; wedi'u hymgynnull o rannau rhydd, cysylltiedig. Yn ystod ei chyfnod preswyl gyda'r Prosiect Tlysau Mynydd yn Eryri, archwiliodd Catrin ffurfiau gwahanol o gyfieithu— yn arbrofi sut y gellid rhannu gwybodaeth gydag a thrwy'r gymuned. Fel rhan o'r broses hon, bu'n cydweithio gyda'r botanegwr Robbie Blackhall-Miles, gyda nifer o ymarferwyr creadigol eraill. Ail-dychmygodd yr artist Sarah Boulton eiliadau a darnau a glywodd o'r mynyddoedd a'r cymunedau a ymgysylltodd efo Catrin — gan dal olion lle a llais.
Cafodd yr argraffiadau hyn eu distyllu wedyn i mewn i gyfres o frawddegau barddonol, a chafodd ei chyfieithu gan Esyllt Angharad Lewis, a phasio arno i'r dawnsiwr Misa Brzezicki, a wnaeth perfformio nhw yn ôl i'r peiran rhewlifol o Gwm Idwal yn ystod y gaeaf.
Cyfansoddodd Gwen Sion trac sain i gyd-fynd, gan haenu'r lleisiau a gasglwyd gan Catrin o gwmpas Yr Wyddfa, mewn cydweithrediad â Lowri Hedd o Gwyrddni. Yn y gwaith ffilm hwn mae lleisiau’r gymuned yn dechrau ffurfio ecosystem— mynydd o feddyliau cyfrannol.
Pa mor bell gall meddwl deithio? Beth sy'n newid pan gaiff gwybodaeth ei throsglwyddo o un person i'r llall, ar draws cyrff, ar draws tirluniau? Mae'r chwilen enfys Yr Wyddfa yn dal ac ailgyfeirio tonnau golau, yn ymddangos yn wahanol o gyfeiriadau gwahanol— yn gwrthod sefydlogrwydd yn ein llygaid. Trwy feddwl trwy'r chwilen, rydym yn cael ein gwahoddi i ystyried gwybodaeth nid fel rhywbeth gosodedig, ond fel rhywbeth plyg— yn plygu a chael ei ail-siapio gan bob persbectif newydd.