Ein Rhywogaethau

Mae Natur am Byth yn rhannu'r un partneriaid â'n rhaglenni chwaer adfer rhywogaethau yn Lloegr a'r Alban – 'Back from the Brink' a 'Species on the Edge', ond mae ein rhaglen ni yng Nghymru yn unigryw, wrth i ni integreiddio materion rheoli tir a môr, gan gynnal rhywogaethau mor dan fygythiad yn ogystal â nhw ar dir ac o fewn dŵr ffres.

Mae ein rhywogaethau targed wedi'u rhestru isod.

Cyfeirnod cyflym	Rhif y rhywogaeth	Enw gwyddonol	Enw cyffredin (Cymraeg)	Enw cyffredin (Saesneg)	Prosiect Natur am Byth	Sbardunau dirywiad	Y camau sydd eu hangen
Ymlusgiad	1	Vipera berus	Gwiber	Adder	Gweithredu dros Wiberod	Colli cynefinoedd, diraddio a darnio, erledigaeth ac aflonyddwch cydredol	Rheoli cynefinoedd mewn ardaloedd targed Natur am byth, yn enwedig cynefinoedd mosäig. Hyfforddi gwirfoddolwyr i gasglu samplau DNA o hen groen; gweithio gyda Phrifysgol Bangor ar leoliad hyfforddiant â thâl i asesu ffitrwydd genetig a dosbarthiad y rhywogaeth.
Mamal	2	Barbastella barbastellus	Ystlum du	Barbastelle	Ystlum du	Rheoli coetir, colli cynefinoedd a safleoedd clwydo.	Asesiad o faint ac ystod y boblogaeth. Adfywio isdyfiant coetir mewn ardaloedd sydd wedi'u targedu. Mapio cysylltedd ag ardaloedd chwilota am fwyd y tu allan i goetiroedd clwydo.
Glöyn byw	3	Fabriciana adippe	Y fritheg frown	High brown fritillary	Y fritheg frown	Cytref olaf yng Nghymru. Gostyngiad mewn planhigion bwyd, mwy o laswellt, a gostyngiad mewn gweddillion rhedyn	Agor ardaloedd coetir i gynyddu argaeledd y cynefin gorau posibl.
Gwenynen	4	Osmia xanthomelana	Saerwenynen	Large mason bee	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Erydu arfordirol, gorbori	Rheoli safleoedd
Chwilen	5	Chlaenius tristis	Chwilen ddaear lwydaidd	Black night-runner	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Rheoli safleoedd; ynysu	Datblygu a gweithredu rhaglen rheoli cynefinoedd yng Nghors Geirch i adfer poblogaethau
Aderyn	6	Numenius arquata	Gylfinir	Eurasian curlew	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Dwysáu amaethyddol, poblogaethau ysglyfaethwyr sy’n cynyddu	Creu amodau olynol cynnar trwy walau tir noeth; ymgysylltu â thirfeddianwyr ar gyfer gwaith cynnal a chadw
Aderyn	7	Pyrrhocorax pyrrhocorax	Brân goesgoch	Red-billed chough	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Rhoi’r gorau i reoli glaswelltir (e.e. rhoi’r gorau i bori neu dorri gwair)	Torri grug ar rostir arfordirol; creu cynefinoedd mosäig; ymgysylltu â thirfeddianwyr
Pryf pric	8	Limnephilus tauricus	Limnephilus tauricus (pryf pric)	Limnephilus tauricus (a caddisfly)	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Anhysbys	Clirio llystyfiant a chysylltu â thirfeddianwyr i sicrhau trefniadau pori priodol
Coniffer	9	Juniperus communis	Merywen	Juniper	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Poblogaethau rhy dameidiog i aildyfu'n llwyddiannus	Lluosogi a thrawsleoli oddi ar y safle; clirio llystyfiant a chysylltu â thirfeddianwyr i sicrhau trefniadau pori priodol; gwyliadwriaeth.
Diptera	10	Stratiomys chamaeleon	Pryf milwrol	Clubbed general	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Olyniaeth, rheoli pori	Clirio llystyfiant a chysylltu â thirfeddianwyr i sicrhau trefniadau pori priodol
Diptera	11	Idiocera sexguttata	Pryf teiliwr chwe smotyn	Six-spotted cranefly	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Olyniaeth, rheoli pori amhriodol	Rheoli safle, gwyliadwriaeth
Planhigyn blodeuol	12	Juncus capitatus	Corfrwynen	Dwarf rush	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Olyniaeth, diffyg pori ac amharu	Lluosogi oddi ar y safle; wedi’i ddilyn gan daenu hadau; rheoli safle; cysylltu â thirfeddianwyr – pori; gwyliadwriaeth
Planhigyn blodeuol	13	Nitella tenuissima	Rhawn yr ebol bach	Dwarf stonewort	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Olyniaeth	Rheoli pyllau/ffosydd; gwyliadwriaeth.
Planhigyn blodeuol	14	Rumex rupestris	Tafolen y traeth	Shore dock	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Newidiadau i'r broses geomorffolegol naturiol ar draethau, coedwigo.	Mesurau cadwraeth oddi ar y safle wedi'u dilyn gan wasgaru hadau a thrawsleoli; rheoli safleoedd; tynnu conifferau; gwyliadwriaeth
Planhigyn blodeuol	15	Tuberaria guttata	Cor-rosyn rhuddfannog	Spotted rockrose	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Rheoli anffafriol (llosgi, ymlediad prysgwydd, llif gwrtaith, gorfaethu o dda byw sy’n gaeafu)	Mesurau cadwraeth oddi ar y safle wedi'u dilyn gan wasgaru hadau a thrawsleoli; rheoli safleoedd; cysylltu â thirfeddianwyr – pori; gwyliadwriaeth
Mamal	16	Arvicola amphibius	Llygoden y dŵr	Water vole	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Rhywogaethau estron goresgynnol (ysglyfaethu mincod), draenio gwlyptiroedd, camlesu cyrsiau dŵr, rheoli cynefinoedd yn amhriodol	Asesu poblogaethau ucheldir, rheoli rhywogaethau estron goresgynnol (mincod), gwella cynefinoedd, ailasesu poblogaethau hysbys yn y gorffennol.
Molwsg	17	Vertigo moulinsiana	Malwoden droellog Desmoulin	Desmoulin’s whorl snail	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Olyniaeth, tanbori, gorbori	Arolygu, rheoli safleoedd, dynodiad Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA)
Molwsg	18	Vertigo geyeri	Malwoden droellog Geyer	Geyer’s whorl snail	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Olyniaeth, pori amhriodol	Arolygu, gwyliadwriaeth, rheoli safleoedd
Rhawn yr ebol	19	Chara baltica	Rhawn yr ebol y Baltig	Baltic stonewort	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Olyniaeth	Creu/clirio llaciau twyni; gwyliadwriaeth
Cen	20	Cladonia peziziformis	Cladonia peziziformis (cen)	Cladonia peziziformis (a lichen)	Pen Llŷn ac Ynys Môn	Anhysbys – tystiolaeth storïol o sefydlu yn dilyn llosgi rhostir	Bydd y rheolwyr yn cael eu llywio gan brosiect ymchwil myfyrwyr ar ddylanwad llosgi rhostir arfordirol/arforol ar y broses sefydlu. Potensial i dreialu'r gwaith o reoli llosgi rhostir arfordirol/arforol gyda photensial monitro a phrofi i gasglwr / peiriant ffustio Ryetec ddarparu'r amodau cywir.
Gwenynen	21	Bombus sylvarum	Y gardwenynen feinlais	Shrill carder bee	Achub y Gardwenynen Feinlais yng Nghymru	Darnio cynefinoedd, rheoli safleoedd	Rheoli safleoedd; cysylltedd cynefinoedd gwenyn yn darparu cyngor rheoli tir pwrpasol i dirfeddianwyr; hyfforddiant arolygu i wirfoddolwyr
Chwilen	22	Meloe brevicollis	Chwilen olew gwddf byr	Short-necked oil beetle	Achub y Gardwenynen Feinlais yng Nghymru	Newid yn nefnydd tir a gostyngiad yn nifer y gwenyn unig lletyol.	Rheoli cynefinoedd glaswelltir arfordirol, prysgwydd, twyni tywod a thir âr.
Planhigyn blodeuol	23	Aster linosyris	Gold y môr	Goldilocks aster	Achub y Gardwenynen Feinlais yng Nghymru	Olyniaeth, rheoli pori. Poblogaethau bychain.	Rheoli cynefinoedd glaswelltir arfordirol, prysgwydd a thwyni tywod.
Planhigyn blodeuol	24	Viola lactea	Fioled welw	Pale dog violet	Achub y Gardwenynen Feinlais yng Nghymru	Olyniaeth, rheoli pori. Poblogaethau bychain.	Rheoli cynefinoedd glaswelltir arfordirol, prysgwydd a thwyni tywod.
Pryf y cerrig	25	Isogenus nubecula	Pryf y cerrig Isogenus nubecula	Scarce yellow sally	Pryf y Cerrig Isogenus nubecula	Addasu afonydd, siltio, ansawdd dŵr	Adfer afonydd, astudiaethau awtecolegol, arolygu, y posibilrwydd o fagu mewn caethiwed a rhyddhau i safleoedd hanesyddol.
Mamal	26	Rhinolophus hipposideros	Ystlum pedol lleiaf	Lesser horseshoe bat	Sêr y Nos, Bae Abertawe	Colli clwydfannau a diraddio cynefinoedd, llygredd golau, materion yn ymwneud â chysylltedd ar gyfer poblogaeth ynysig	Gwyddoniaeth dinasyddion i ddeall sut mae'r rhywogaeth yn dilyn coridorau tywyll, er mwyn mynd i'r afael ag effeithiau lefelau golau trefol yn Abertawe ar y rhywogaeth hon a'u lliniaru
Chwilen	27	Eurynebria complanata	Chwilen y draethlin	Strandline beetle	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Colli'r draethlin, newid hinsawdd; ynysu	Rheoli safle, trawsleoli
Mursen	28	Coenagrion mercuriale	Mursen las Penfro	Southern damselfly	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Olyniaeth, tanbori, gorbori	Arolygu, gwyliadwriaeth, rheoli safleoedd
Diptera	11	Idiocera sexguttata	Pryf teiliwr chwe smotyn	Six-spotted cranefly	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Olyniaeth, rheoli pori	Clirio prysgwydd mewn ffordd sydd wedi’i thargedu o ffosydd a phyllau; rheoli safleoedd; gwyliadwriaeth
Planhigyn blodeuol	29	Valerianella rimosa	Gwylaeth-yr-oen llydanffrwyth	Broad-fruited cornsalad	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Newidiadau mewn arferion amaethyddol	Ymgysylltu â rheolwyr tir, trawsleoli posibl, a datblygu canllawiau ar yr arferion gorau
Planhigyn fasgwlaidd	30	Neotinea ustulata	Cordegeirian	Burnt-tip orchid	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Rheoli safleoedd; ynysu	Rheoli safleoedd; pori; amaethu oddi ar y safle; ailgyflwyno.
Planhigyn fasgwlaidd	31	Liparis loeselii	Tegeirian y fign galchog	Fen orchid	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Sefydlogi systemau twyni tywod	Rheoli safleoedd; trefn gwell o ran pori; arolygu, gwyliadwriaeth
Planhigyn fasgwlaidd	23	Aster linosyris	Gold y môr	Goldilocks aster	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Olyniaeth, rheoli pori. Poblogaethau bychain.	Rheoli rhywogaethau estron goresgynnol a rheoli prysgwydd ar hyd glaswelltiroedd arfordirol yn ardaloedd deheuol Penrhyn Gŵyr. Cysylltu â thirfeddianwyr – pori; gwyliadwriaeth
Planhigyn blodeuol	32	Ranunculus tripartitus	Crafang-y-frân tridarn	Three-lobed water crowfoot	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Olyniaeth; diffyg pori priodol	Rheoli ffosydd a phyllau mewn ffordd sydd wedi'i thargedu; cysylltu â thirfeddianwyr – pori; gwyliadwriaeth.
Gwyfyn	33	Idaea dilutaria	Ton sidan	Silky wave	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Mae ardaloedd deheuol Penrhyn Gŵyr yn gartref i un o ddim ond tair poblogaeth yn y DU; mae'r boblogaeth yn lleihau oherwydd rhywogaethau estron goresgynnol a newidiadau mewn rheoli tir	Rheoli rhywogaethau estron goresgynnol a rheoli prysgwydd ar hyd glaswelltiroedd arfordirol yn ardaloedd deheuol Penrhyn Gŵyr
Cen	34	Cladonia peziziformis	Cladonia peziziformis (cen)	Cladonia peziziformis (a lichen)	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Anhysbys – tystiolaeth storïol o sefydlu yn dilyn llosgi rhostir	Bydd y rheolwyr yn cael eu llywio gan brosiect ymchwil myfyrwyr ar ddylanwad llosgi rhostir arfordirol/arforol ar y broses sefydlu. Potensial i dreialu'r gwaith o reoli llosgi rhostir arfordirol/arforol gyda photensial monitro a phrofi i gasglwr / peiriant ffustio Ryetec ddarparu'r amodau cywir.
Molwsg	35	Vertigo angustior	Malwen droellog ceg gul	Narrow-mouthed whorl snail	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Olyniaeth, tanbori, newid hinsawdd	Cyfundrefnau pori gwell; arolygu, gwyliadwriaeth, rheoli safleoedd
Ymlusgiad	36	Lacerta agilis	Madfall y tywod	Sand lizard	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Colli a dirywiad cynefinoedd, diffyg tywod noeth; cynefinoedd tameidiog yn arwain at boblogaethau ynysig. Amharu dynol ar gynefinoedd	Gwaith trawsleoli ac ail-symud twyni i sicrhau bod blaenau'r twyni yn darparu cynefin addas i'r rhywogaeth ei gytrefu
Corryn	37	Dolomedes plantarius	Corryn rafftio’r ffen	Fen raft spider	Bae Abertawe: Yr Arfordir, Tiroedd Comin a Chymunedau	Mae poblogaeth corryn rafftio'r ffen yng Nghamlas Tennant a Chors Crymlyn yn un o ddim ond tair poblogaeth hysbys yn y DU	Rheoli cynefinoedd i atal ymlediad prysgwydd a chreu/cynnal pyllau agored (Cors Crymlyn yn unig). Dadansoddiad DNA; hyfforddi gwirfoddolwyr ar gyfer arolygon
Planhigyn fasgwlaidd	38	Persicaria vivipara	Canwraidd y mynydd	Alpine bistort	Tlysau Mynydd Eryri	Gorbori; newid hinsawdd	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro; cysylltu â thirfeddianwyr – pori; gwyliadwriaeth
Planhigyn fasgwlaidd	39	Cerastium alpinum	Clust-y-llygoden Alpaidd	Alpine mouse-ear	Tlysau Mynydd Eryri	Gorbori, newid hinsawdd	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro; cysylltu â thirfeddianwyr – pori
Planhigyn fasgwlaidd	40	Saussurea alpina	Lliflys y mynydd	Alpine saw-wort	Tlysau Mynydd Eryri	Gwaddodi nitrogen atmosfferig, newid hinsawdd (?), pori (gan gynnwys geifr), hamdden (dringo yn y gaeaf)	Gwaharddleoedd, tyfu planhigion oddi ar y safle, trawsleoli i safleoedd newydd, rheoli geifr, ynghyd â gwaith arolygu pellach
Planhigyn fasgwlaidd	41	Woodsia alpina	Rhedynen-woodsia Alpaidd	Alpine woodsia	Tlysau Mynydd Eryri	Casglu planhigion hanesyddol, newid hinsawdd	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro
Molwsg deuglawr	42	Pisidium coventus	Pisidium coventus (cragen gylchog)	Arctic pea-clam	Tlysau Mynydd Eryri	Newid hinsawdd; ynysu	Sefydlu grŵp gwirfoddol i gynorthwyo syrfëwr proffesiynol i asesu statws cyfredol poblogaeth Pisidium coventus (cragen gylchog) fel dangosydd o hinsawdd sy’n newid
Planhigyn fasgwlaidd	43	Polystichum lonchitis	Rhedynen gelyn	Holly fern	Tlysau Mynydd Eryri	Casglu planhigion hanesyddol, pori (sathru)	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro; cysylltu â thirfeddianwyr – pori
Planhigyn fasgwlaidd	44	Saxifraga rosacea	Tormaen Iwerddon	Irish saxifrage	Tlysau Mynydd Eryri	Casglu planhigion hanesyddol, gostyngiad posibl oherwydd mewnfridio, a symudiad genetig	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro
Planhigyn fasgwlaidd	45	Dryas octopetala	Derig	Mountain avens	Tlysau Mynydd Eryri	Gorbori, newid hinsawdd	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro; cysylltu â thirfeddianwyr – pori
Planhigyn fasgwlaidd	46	Woodsia ilvensis	Rhedynen-woodsia hirgul	Oblong woodsia	Tlysau Mynydd Eryri	Casglu planhigion hanesyddol, gostyngiad posibl oherwydd mewnfridio, a symudiad genetig	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro
Planhigyn fasgwlaidd	47	Hieracium snowdoniense	Heboglys yr Wyddfa	Snowdon hawkweed	Tlysau Mynydd Eryri	Gorbori	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro; cysylltu â thirfeddianwyr – pori; gwyliadwriaeth
Chwilen	48	Chrysolina cerealis	Chwilen yr Wyddfa	Snowdon rainbow leaf beetle	Tlysau Mynydd Eryri	Pori; newid hinsawdd; ynysu	Ymgysylltu a goruchwylio contractwyr i greu gwaharddleoedd gyda thair giât; gweithio gyda gwirfoddolwyr i fonitro’r effaith y mae llai o bori a/neu bori a reolir yn ei chael ar rywogaethau a llystyfiant sydd wedi'u targedu.
Planhigyn fasgwlaidd	49	Saxifraga cespitosa	Tormaen siobynnog	Tufted saxifrage	Tlysau Mynydd Eryri	Gorbori; newid hinsawdd	Lluosogi oddi ar y safle a gwirfoddolwyr yn plannu mewn lleoliadau hanesyddol neu sy'n bodoli eisoes; rhaglen fonitro; cysylltu â thirfeddianwyr – pori; gwyliadwriaeth
Chwilen	50	Schizotus pectincornis	Chwilen ysgarlad	Scarce cardinal beetle	Y Gororau	Colli coed hynod/hynafol a/neu gilfachau prennau marw cysylltiedig (gan gynnwys prennau marw sydd wedi cwympo) yn ymwneud â safleoedd, rheoli coed, gwaredu ar brennau marw. Diffyg coed yn eu lle mewn continwwm di-dor.	Penodi ac uwchsgilio gwirfoddolwyr a thirfeddianwyr i nodi a chofnodi coed hynafol a choed hynod. Uwchsgilio gwirfoddolwyr i arolygu safleoedd hanesyddol gan ddefnyddio entomolegydd arbenigol. Cyngor rheoli dilynol. Hyfforddi adrannau cynllunio awdurdodau lleol ar goed hynod/hynafol. Plannu coed i ddarparu continwwm o gilfachau. Creu coed hynod.
Cen	51	Caloplaca lucifuga	Caloplaca lucifuga (cen)	Caloplaca lucifuga (a firedot lichen)	Y Gororau	Colli cynefinoedd (coed hynod/hynafol), rheoli safleoedd (pori)	Uwchsgilio gwirfoddolwyr i arolygu safleoedd hanesyddol gan ddefnyddio cenegydd arbenigol. Cyngor rheoli dilynol, e.e. teneuo eurgylchau. Gwaith ar reoli cynefinoedd coed hynod/hynafol. Cynnwys mesurau lliniaru'r clefyd (Chalara) coed ynn. Hyfforddi adrannau cynllunio awdurdodau lleol.
Cen	52	Scutula circumspecta	Scutula circumspecta (cen)	Circumspect dotted lichen	Y Gororau	Colli cynefinoedd (coed hynod/hynafol), clefyd (Chalara) coed ynn, rheoli safleoedd.	Fel ar gyfer Caloplaca lucifuga. Bydd yn mynd i'r afael â chamau gweithredu Llinyn 7. Monitro amonia (a llygryddion nitrogen ehangach?) yng Ngilfach er mwyn llywio gwaith pellach ynghylch nitrogen.
Cen	53	Anaptychia ciliaris isrywogaeth ciliaris	Anaptychia ciliaris isrywogaeth ciliaris (cen)	Eagle’s claw	Y Gororau	Colli cynefinoedd (coed hynod/hynafol), clefyd (Chalara) coed ynn, rheoli safleoedd.	Fel ar gyfer Caloplaca lucifuga. Bydd yn mynd i'r afael â chamau gweithredu Llinyn 7. Chwilio gwyddoniaeth dinasyddion am gofnodion newydd.
Cen	54	Caloplaca herbidella	Caloplaca herbidella (cen)	Geranium firedot lichen	Y Gororau	Colli cynefinoedd (coed hynod/hynafol), clefyd (Chalara) coed ynn, rheoli safleoedd.	Fel ar gyfer Caloplaca lucifuga. Bydd yn mynd i'r afael â chamau gweithredu Llinyn 7.
Cen	55	Lecanographa amylacea	Lecanographa amylacea (cen)	Lecanographa amylacea (a lichen)	Y Gororau	Colli cynefinoedd (coed hynafol/coed hynafol), rheoli safleoedd.	Fel ar gyfer Caloplaca lucifuga. Bydd yn mynd i'r afael â chamau gweithredu Llinyn 7.
Cen	56	Buellia violaceofusca	Buellia violaceofusca	Buellia violaceofusca	Y Gororau	Colli cynefinoedd (coed hynafol/coed hynafol), rheoli safleoedd.	Fel ar gyfer Caloplaca lucifuga. Bydd yn mynd i'r afael â chamau gweithredu Llinyn 7.
Cen	57	Bellicidia incompta	Bellicidia incompta (cen)	Sap-groove lichen	Y Gororau	Colli cynefinoedd (coed hynod/hynafol), clefyd (Chalara) coed ynn, rheoli safleoedd.	Fel ar gyfer Caloplaca lucifuga. Bydd yn mynd i'r afael â chamau gweithredu Llinyn 7.
Cen	58	Bryoria fuscescens	Bryoria fuscescens (cen)	Horsehair lichen	Y Gororau	Newid hinsawdd, colli cynefinoedd, llygredd nitrogen	Chwilio gwyddoniaeth dinasyddion am gofnodion newydd, gwaith ymgysylltu / codi ymwybyddiaeth o effeithiau nitrogen.
Llys yr afu	59	Riccia nigrella	Grisial-lys du	Black crystalwort	Y Gororau	Tyfiant prysgwydd	Rheoli prysgwydd/coed i atal cysgodi yn ardal Creigiau Stanner, un o dri safle ym Mhrydain Fawr sy'n weddill. Gwella dealltwriaeth o effeithiau nitrogen ar y safle. Hyfforddi adrannau cynllunio awdurdodau lleol.
Mwsogl	60	Tortula canescens	Mwsogl troellog	Dog screw-moss	Y Gororau	Tyfiant prysgwydd. Poblogaeth olaf Cymru yn Roundton Hill, Sir Drefaldwyn	Rheoli prysgwydd yn Roundton Hill, lle mae tyfiant eithin wedi'i wella gan waddodi nitrogen yn bygwth y gytref. Monitro amonia (a llygryddion ehangach nitrogen?) ar y safle er mwyn lywio gwaith pellach ynghylch nitrogen.
Mwsogl	61	Bartramia aprica	Afal-fwsogl	Upright apple-moss	Y Gororau	Tyfiant prysgwydd, colli cynefin o ganlyniad i waith chwarela. Creigiau Stanner yn Sir Faesyfed yw'r unig safle ym Mhrydain.	Rheoli prysgwydd/coed yn ardal Creigiau Stanner i leihau cysgodi. Gwella dealltwriaeth o effeithiau nitrogen ar y safle. Ailgyflwyno i Graig Freiddin o'r boblogaeth olaf sy'n weddill ym Mhrydain (Creigiau Stanner). Bydd yn mynd i'r afael â chamau gweithredu Llinyn 7.
Ffwng	62	Buglossoporus quercinus	Ysgwydd y derw	Oak polypore	Y Gororau	Colli coed hynod/hynafol yn ymwneud â rheoli safleoedd a choed. Diffyg coed yn eu lle mewn continwwm di-dor. Mewnfridio o ganlyniad?	Penodi ac uwchsgilio gwirfoddolwyr a thirfeddianwyr i nodi a chofnodi coed hynafol a choed hynod. Uwchsgilio gwirfoddolwyr i arolygu safleoedd hanesyddol gan ddefnyddio arbenigwr ar ffyngau. Brechu coed hynafol ar y llwybr i hybu poblogaeth. Cyngor rheoli dilynol. Hyfforddi adrannau cynllunio awdurdodau lleol ar goed hynod/hynafol. Plannu coed i ddarparu continwwm o gilfachau. Creu coed hynod
Pryfyn	63	Ctenophora flaveolata	Ctenophora flaveolata (pryf teiliwr)	Wasp-banded comb-horn cranefly	Y Gororau	Colli coed hynod/hynafol a/neu gilfachau prennau marw cysylltiedig (gan gynnwys prennau marw sydd wedi cwympo) yn ymwneud â safleoedd, rheoli coed, gwaredu ar brennau marw, a chlefyd (Chalara) coed ynn. Diffyg coed yn eu lle mewn continwwm di-dor.	Penodi ac uwchsgilio gwirfoddolwyr a thirfeddianwyr i nodi a chofnodi coed hynafol a choed hynod. Uwchsgilio gwirfoddolwyr i arolygu safleoedd hanesyddol gan ddefnyddio entomolegydd arbenigol. Cyngor rheoli dilynol. Cyngor ynglŷn â chlefyd (Chalara) coed ynn Hyfforddi adrannau cynllunio awdurdodau lleol ar goed hynod/hynafol. Plannu coed i ddarparu continwwm o gilfachau. Creu coed hynod
Chwilen	64	Hypulus quercinus	Chwilen saprosylig	A false darkling beetle	Y Gororau	Colli coed hynod/hynafol a/neu gilfachau prennau marw cysylltiedig (gan gynnwys prennau marw sydd wedi cwympo) yn ymwneud â safleoedd, rheoli coed, gwaredu ar brennau marw. Diffyg coed yn eu lle mewn continwwm di-dor.	Penodi ac uwchsgilio gwirfoddolwyr a thirfeddianwyr i nodi a chofnodi coed hynafol a choed hynod. Uwchsgilio gwirfoddolwyr i arolygu safleoedd hanesyddol gan ddefnyddio entomolegydd arbenigol. Cyngor rheoli dilynol. Hyfforddi adrannau cynllunio awdurdodau lleol ar goed hynod/hynafol. Plannu coed i ddarparu continwwm o gilfachau. Creu coed hynod
Cwrel dŵr oer	65	Eunicella verrucosa	Môr-wyntyll binc	Pink sea-fan	Trysorau Morol Cymru	Gweithgareddau rhyngweithio gwely'r môr, ansawdd dŵr (gwaddodion mewn daliant)	Rheoli safleoedd, rheoli ymaddasol o'r boblogaeth o amgylch Ynys Skomer i benderfynu yn empirig pa weithgareddau sy'n achosi dirywiad.
Molwsg	66	Ostrea edulis	Wystrysen frodorol	Native oyster	Trysorau Morol Cymru	Gorbysgota'n hanesyddol, ansawdd dŵr, parasitiaid, cystadleuaeth â rhywogaethau estron goresgynnol – Crepidula fornicata.	Rheoli safleoedd – gwell ansawdd dŵr, adfer trwy osod wyau wystrys, codi ymwybyddiaeth o fanteision i ecosystemau
Morwellt	67	Zostera spp.	Morwellt	Seagrass	Trysorau Morol Cymru	Dirywiad hanesyddol oherwydd clefyd nychu, ansawdd dŵr, angorfeydd ac angori, carthu a mygu	Rheoli safleoedd – gwell ansawdd dŵr, adfer, defnyddio angorfeydd eco

↑ Yn ôl i'r pen

← Dychwelyd i Ein Gwaith