Mae’r ystlum du yn greadur prin a swil sydd â chysylltiad cryf â choetiroedd hynafol, ac fe’i dosberthir fel rhywogaeth sy’n agos at fod dan fygythiad yn rhyngwladol ac o dan fygythiad yng Nghymru a Lloegr.
Mae’r dirywiad yn ansawdd cynefinoedd coetir hynafol yn cael ei ystyried yn fygythiad allweddol i’r rhywogaeth. Mae ystlumod du yn dibynnu ar glytwaith o fathau amrywiol o gynefinoedd o amgylch eu lleoliadau clwydo mewn coetiroedd i’w galluogi i chwilota a chymudo rhwng safleoedd. Y tu hwnt i Ddyffryn Gwy, mae’n ymddangos mai poblogaeth ynysig yn Sir Benfro yw’r unig leoliad nythu arall sydd gan y rhywogaeth yng Nghymru.
Mae’r prosiect yn defnyddio dulliau cofnodi acwstig a dull sy’n seiliedig ar wyddoniaeth dinasyddion i nodi’r coetiroedd a ddefnyddir gan gytrefi mamolaeth, gyda gwirfoddolwyr yn cael eu recriwtio o gymunedau lleol a’u hyfforddi mewn technegau arolygu acwstig. Caiff yr agwedd ymgysylltu gyffrous hon ei chyfuno â thechnegau modelu i nodi lleoliadau allweddol ar gyfer gweithredu ar lawr gwlad, gyda’r nod o wella dealltwriaeth am ddosbarthiad a statws yr ystlum du yn Sir Benfro a sicrhau bod gwaith cadwraeth yn y dyfodol wedi’i dargedu ac yn strategol – yn ogystal â chodi ymwybyddiaeth ymhlith tirfeddianwyr a rheolwyr o ofynion cynefinoedd rhywogaethau ac anghenion cadwraeth yng Nghymru.
Y nod yw ceisio datblygu safleoedd arddangos lle gellir datblygu gwaith rheoli coetiroedd a gwella cynefinoedd priodol ymhellach er mwyn arddangos yr arferion gorau. Caiff proffil yr ystlum du ei godi mewn cymunedau lleol yng Nghymru trwy gynnal amrywiaeth o weithgareddau ymgysylltu â’r cyhoedd. Y nod yw y bydd y cymunedau hyn yn cymryd rhan weithredol yng nghadwraeth yr ystlum du, gan ymwneud mwy â’r gwaith o ofalu am y rhywogaeth hon sydd o dan fygythiad a deall ei hanghenion.
Mae'r prosiect hwn yn cael ei gynnal mewn partneriaeth â Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt Vincent.